Factsheet Dementie

Deel dit bericht via

Steeds meer mensen in Nederland krijgen te maken met dementie. Het gaat hierbij om mensen die zelf dementie krijgen, maar ook om hun naasten. Door de stijging neemt de druk op de zorg toe. 

Waarom deze factsheet dementie?

De overheid, wetenschap en verschillende zorgpartijen zoeken naar oplossingen om de druk op de zorg te verlagen. Zij kijken naar preventie, risicoprofilering, betere medicatie en betere organisatie van zorg. Vektis ondersteunt hierin door data beschikbaar te stellen en deze te analyseren, bijvoorbeeld met deze factsheet dementie.

Om zorg voor mensen met dementie goed te kunnen organiseren is het namelijk belangrijk om de populatie goed in beeld te hebben. Om hoeveel mensen gaat het? Hoe oud zijn ze? Waar wonen ze en van welke zorg maken zij gebruik? In deze factsheet lees je het antwoord op deze en andere vragen.

6% van de mensen met dementie is tussen de 40 en 65 jaar oud

In 2023 tellen we 277 duizend mensen van 40 jaar en ouder met dementie. Circa 16 duizend van hen is tussen de 40 en 65 jaar. Dat is 6% van de totale populatie van mensen met dementie.

In de figuur zie je hoeveel mannen en vrouwen dementie hebben in 2023. Ook zie je hoe oud deze mensen zijn. 60% van hen is vrouw.

71% van de mensen met dementie woont thuis

71% van de mensen met dementie woont op 1 januari 2023 thuis* en 29% woont in een verpleeghuis. Van de 198 duizend thuiswonende mensen met dementie is 16% in de loop van het jaar opgenomen in een verpleeghuis. Dat zijn circa 32,5 duizend mensen. 

*thuiswonend in deze telling betreft ook mensen die met zorg vanuit de Wet langdurige zorg (wlz), zoals een volledig pakket thuis of een persoonsgebonden budget, die in een geclusterde woonvorm wonen. 

Meeste thuiswonende mensen met dementie in Bloemendaal, minste in Buren

Relatief gezien wonen de meeste mensen met dementie in Laren, Wageningen en Bloemendaal. Het gaat hierbij om thuiswonenden als mensen in een instelling samen. Wanneer we alleen kijken naar de mensen met dementie die nog thuis wonen, dan zien we een ander beeld: het percentage is dan het hoogst in Bloemendaal, Renkum, Voerendaal en Laarbeek. Het laagste percentage thuiswonenden vinden we in Buren en Oostzaan.

Navigeer met je muis over de landkaart en ontdek hoeveel mensen met dementie er in jouw woonplaats wonen. 

Stijgende kosten dementie door duurdere verpleeghuiszorg

De zorguitgaven voor de totale dementiepopulatie nemen toe in de afgelopen 5 jaar: van 10,3 miljard in 2019 naar 14,4 miljard in 2023. Dit komt voor een deel door het toenemende aantal mensen met dementie (van 252 duizend in 2019 naar277 duizend in 2023), maar ook door duurdere verpleeghuiszorg. De grootste toename van uitgaven is te zien voor mensen met dementie die in een verpleeghuis wonen. De zorguitgaven per persoon stijgen ook. Deze stijging is te zien in de grafiek. 

Voor mensen met dementie die op de peildatum in een verpleeghuis wonen worden relatief weinig zorgkosten vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw) gefinancierd. De meeste van hun zorguitgaven gaan via de Wet langdurige zorg (Wlz): in totaal 8 miljard euro voor de deze hele groep.

Wlz-uitgaven stijgen ook voor thuiswonenden

Ook voor mensen met dementie die thuis wonen stijgen de zorguitgaven. Dit zie je in de grafiek. Ook voor deze groep zijn stijgende Wlz-uitgaven de veroorzaker van de stijging. De Zvw-uitgaven blijven ongeveer gelijk. Circa 198 duizend mensen met dementie die op 1 januari 2023 (peildatum) thuis wonen krijgen voor een bedrag van in totaal 6,2 miljard euro zorg. 2,4 miljard is gefinancierd vanuit de Zvw en betreft bijvoorbeeld wijkverpleging en ziekenhuiszorg. De groep thuiswonenden ontvangt ook zorg vanuit de Wlz. Dat komt omdat een deel van de mensen Wlz-zorg thuis ontvangt en een deel van deze groep in de loop van 2023 naar een verpleeghuis is verhuisd. Hun totale Wlz-uitgaven bedragen 3,7 miljard euro.

28% thuiswonenden met dementie bezoekt SEH

Naast de meer dagelijkse vormen van zorg, kan het gebeuren dat mensen escalatiezorg nodig hebben. Een voorbeeld hiervan is de spoedeisende hulp (SEH) of een opname in het ziekenhuis. Het gebruik van spoedzorg wordt gezien als een indicator voor de kwaliteit van de zorg voor mensen met dementie. Het helemaal voorkomen van spoedzorg is niet mogelijk. Goede organisatie van zorg voor mensen met dementie kan het gebruik van spoedeisende zorg wel verlagen. Ook eerstelijnsverblijf (ELV) is een vorm van escalatiezorg. Dit is een kortdurend verblijf in een zorginstelling voor mensen die om een medische reden (bijvoorbeeld een ziekenhuisopname) - tijdelijk nog niet thuis kunnen wonen of in de laatste levensfase verkeren.

Circa 28% van de thuiswonende mensen met dementie is op de spoedeisende hulp geweest, 21% is opgenomen in het ziekenhuis en 4% maakte gebruik van eerstelijnsverblijf. Mensen kunnen meerdere soorten escalatiezorg in 1 jaar ontvangen.

Grote verschillen gebruik spoedzorg dementienetwerken

In Nederland zijn circa 62 regionale dementienetwerken actief. In deze samenwerkingsverbanden werken professionals met elkaar aan goede zorg en ondersteuning voor mensen met dementie. 

We keken naar hoe vaak mensen met dementie naar de spoedeisende hulp (SEH) gaan in de verschillende netwerkregio's. We hebben hierbij rekening gehouden met verschillen tussen regio's in opbouw van leeftijd en geslacht. Uit de gecorrigeerde cijfers blijkt dat er in 2023 grote verschillen zijn tussen de netwerken. Deze verschillen komen niet door een andere leeftijdsopbouw en geslacht van de mensen in de regio's, maar door andere oorzaken. 

De 3 regio’s met de minste mensen op de spoedzorg:

  • Netwerk Dementie Zeist
  • Netwerk Dementie Salland
  • Dementienetwerk Zutphen-Lochem-Vorden

En de 3 met de meesten op de spoedzorg:

  • Stedelijke Keten Dementie Rotterdam
  • Dementieketen Capelle en Krimpen a/d IJssel
  • Netwerk Dementie Amsterdam Oost

Aantal wachtenden sinds 2021 gestaag toegenomen

Eind 2024 staan er circa 13.500 mensen met dementie op de wachtlijst (zorgprofiel VV5, voor mensen met een ernstige vorm van dementie). Sinds september 2021 loopt het aantal wachtenden op. Dit geldt in de sterkste mate voor mensen met een opnamewens (wacht op voorkeur). Eind 2024 zijn dit bijna 11 duizend mensen. Ook het aantal mensen met een opnamenoodzaak (170) of opnamebehoefte (2560) is toegenomen.

Sinds 2021 zijn er verschillende varianten van wachtstatus. Dat is de wijze waarop mensen op een wachtlijst voor opname in een instelling staan. Deze indeling geeft inzicht in de wens van de klant, de behoefte aan zorg en de noodzaak van plaatsing. Hieronder  de toelichting van de varianten die in de grafiek te zien zijn.

  • Urgent plaatsen: opname is op (zeer) korte termijn noodzakelijk (opnamenoodzaak).
  • Actief plaatsen: opname is binnen 1 of enkele maanden noodzakelijk(opnamebehoefte).
  • Wacht op voorkeur: de cliënt wilt opgenomen worden, maar pas als aan een aantal randvoorwaarden wordt voldaan. Het gaat hier ook om cliënten die niet op de plek van hun voorkeur wonen (opnamewens).

Wat is dementie?

Dementie is de naam voor een combinatie van symptomen, waarbij de hersenen informatie niet meer goed kunnen verwerken. Dementie is een verzamelnaam voor ruim 50 ziektes. De meest voorkomende vorm van dementie is de ziekte van Alzheimer.

Bij dementie gaan de zenuwcellen of de verbindingen tussen zenuwcellen in de hersenen kapot of ze werken niet goed meer. In het beginstadium van dementie komen geheugenproblemen het meest voor. Later krijgen mensen met dementie problemen met denken en taal. Ook kunnen zij te maken krijgen met veranderingen in karakter en gedrag. Naarmate de ziekte erger wordt, verliest iemand met dementie steeds meer de regie over zijn eigen leven en wordt deze persoon steeds afhankelijker van de hulp van anderen.

Sommige mensen gaan heel snel achteruit, anderen kunnen nog jarenlang een redelijk normaal leven leiden. Uiteindelijk raakt iemand door de gevolgen van dementie erg verzwakt en sterft dan vaak door een ziekte of infectie.

De kans op dementie is groter op een hogere leeftijd. Bijna driekwart van de mensen met dementie is boven de 75 jaar oud. Dementie komt echter ook voor bij mensen onder de 65 jaar. We spreken van dementie op jonge leeftijd wanneer deze zich openbaart vóór de leeftijd van 65 jaar.  Het is belangrijk om deze jonge groep zo goed mogelijk in beeld te hebben, omdat dementie in een vroege fase beter te behandelen is.

Altijd op de hoogte blijven van al onze nieuwtjes? Meld je dan nu aan voor onze nieuwsbrief.