Deze factsheet geeft inzicht in de geneeskundige geestelijke gezondheidszorg (ggz). De geneeskundige ggz is het deel van de ggz dat binnen de zorgverzekeringswet (Zvw) wordt vergoed. Daarnaast geeft deze factsheet ook informatie over andere zorg die te maken heeft met de ggz, zoals praktijkondersteuners ggz bij de huisartsen en de langdurige zorg.
In 2022 is het zorgprestatiemodel (ZPM) ingevoerd voor de geneeskundige ggz. Het ZPM is een nieuwe manier waarop de geneeskundige ggz betaald wordt.
Factsheet GGZ
Deel dit bericht via
In Nederland geven we ieder jaar meer geld uit aan de geneeskundige ggz
In de rijksbegroting zet het ministerie van VWS ieder jaar een bedrag opzij voor de geneeskundige ggz. Dit is het macrokader ggz. Dit bedrag is tussen 2019 en 2023 met 24% toegenomen. Daarvan komt 14% door prijsindexatie.
In 2024 is het bedrag verder verhoogd met 350 mln.
Het bedrag in 2021 is lager dan in andere jaren. Dit komt door de overgang naar het zorgprestatiemodel, waardoor er eenmalig minder zorg in het jaar 2021 meegeteld is.
In de afgelopen jaren is er ieder jaar meer zorg vergoed dan in de rijksbegroting was opgenomen.
1,5 miljoen mensen ontvangen geestelijke gezondheidszorg
In 2023 zijn er bijna 1,5 miljoen mensen die vanwege psychische klachten zorg ontvangen.
In 2023 werden 943 duizend mensen behandeld in de geneeskundige ggz, dat is 40 duizend meer dan in 2022. Het aantal is in de corona-jaren 2020 en 2021 lager dan in andere jaren.
Binnen de huisartsenzorg bestaan verschillende prestaties die te maken hebben met de ggz. De meest voorkomende zijn afspraken met de praktijkondersteuner ggz. Meer dan 700 duizend mensen gaan jaarlijks naar de huisarts voor zorg die te maken heeft met de ggz. 160 duizend daarvan gaan in 2023 ook naar de geneeskundige ggz.
30 duizend mensen krijgen zorg die valt onder de wet langdurige zorg. Het gaat om 3 duizend mensen die langer dan 3 jaar behandeld worden binnen de muren van een instelling (indicatie ggz behandeling) en 28 duizend mensen met een indicatie voor ggz wonen, waarvan bijna 1.000 beide indicaties hebben. GGZ wonen valt vanaf 2021 binnen de wet langdurige zorg.
Er werken 4.800 zorgaanbieders in de geneeskundige ggz
Er zijn in 2023 ongeveer 4.800 zorgaanbieders die zorg declareren binnen de geneeskundige ggz: 600 vaak grote instellingen en 4.200 vrijgevestigde praktijken. Er zijn 400 praktijken van psychiaters en 3.800 van andere psychologische zorgverleners.
De 600 instellingen behandelen samen 77% van de patiënten en maken 93% van de ggz-kosten. De meeste patiënten krijgen zorg van 1 zorgaanbieder. Ongeveer 12% krijgt zorg van 2 of meer organisaties in hetzelfde jaar.
Een andere manier om zorgaanbieders te tellen is via het ‘kwaliteitsstatuut ggz’. Een zorgaanbieder heeft deze nodig om in de ggz te kunnen werken. Er zijn ongeveer 600 instellingen met een kwaliteitsstatuut. Daarnaast zijn er 500 psychiaters en 5.500 psychologische zorgverleners als regiebehandelaar met een kwaliteitsstatuut bij een kleinere praktijk.
Diagnosegroep depressie komt het meest voor
In het zorgprestatiemodel worden patiënten ingedeeld in verschillende patiëntgroepen. Binnen de basis ggz, voor niet complexe problematiek, zijn er 4 groepen: kort, middel, intensieve en chronische zorg. Van deze mensen is geen diagnose bij Vektis bekend.
Voor complexere problematiek worden patiënten ingedeeld naar diagnosegroepen, zoals depressieve stemmingsstoornis of angststoornis. De namen van de diagnoses zijn afgekort in de grafiek. De complete namen van de diagnoses staan wel in de download Excel.
In de grafiek is te zien hoeveel patiënten in elke patiëntgroep zitten in 2023. 29% van alle patiënten wordt binnen de basis ggz behandeld. De diagnosegroepen depressie en trauma komen het meeste voor.
Verblijfsdagen
Er zijn ongeveer 100 instellingen die mensen opnemen tijdens de behandeling. De opnames kunnen kort of langdurig zijn. Van de 943 duizend patiënten binnen de geneeskundige ggz zijn er 47.000 mensen die in hun behandeling tenminste 1 dag worden opgenomen.
Als mensen langer dan 3 jaar achter elkaar opgenomen zijn voor hun behandeling, dan gaat de zorg over naar de langdurige ggz (indicatie GGZ-B - behandeling).
Vanaf 2021 is de langdurige ggz ook beschikbaar voor mensen die door hun psychische situatie niet meer zelfstandig kunnen wonen (GGZ-W - wonen).
In de grafiek staan de verblijfsdagen in de geneeskundige ggz. Deze kan variëren van lichte verzorgingsgraad (A) tot zeer intensieve verzorgingsgraad (G) en high intensive care (H). Een kleine groep patiënten zit in de groep verblijf met rechtvaardigingsgrond (VMR). Dit zijn patiënten die geen zorg meer nodig hebben in de instelling, maar nog nergens anders naartoe kunnen.
Bij 3,7% van de verblijfsdagen binnen de Zvw gaat het om bedden met beveiliging.
Omvang niet gecontracteerde zorg
Zorgverzekeraars kopen zorg in voor hun verzekerden, zodat er afspraken gemaakt worden over o.a. de hoeveelheid zorg, de tarieven en de kwaliteit van de zorg. Daardoor weten verzekerden, zorgaanbieders en zorgverzekeraars wat ze van elkaar kunnen verwachten. Zorgverzekeraars en zorgaanbieders sluiten niet altijd een contract met elkaar. Dit kan verschillende redenen hebben. In het integrale zorgakkoord is afgesproken om zorgcontractering te stimuleren.
In de eerste 5 maanden van 2024 schatten we - voorlopig - het aandeel niet gecontracteerde zorg op 7,5% van de totale zorgkosten. Dit is gebaseerd op cijfers van een aantal zorgverzekeraars die samen ruim de helft van de markt vertegenwoordigen.
De meeste ggz-instellingen met verblijf zijn gecontracteerd: 99% van alle verblijfsdagen valt onder gecontracteerde zorg. Bij consulten is 91% gecontracteerd, en bij overige prestaties (hier valt ook acute ggz onder) is dat 96%.
Vektis onderzoek over de periode 2016-2019 liet een stijging van het aandeel niet gecontracteerde zorg zien van 6,3% naar 8,0% van de zorgkosten. Over de periode 2020-2023 heeft Vektis geen inzichten over de contracteringsgraad beschikbaar.
Meer lezen?
Meer informatie over het ZPM is te vinden op www.zorgprestatiemodel.nl.
Voor meer informatie over de uitgaven voor de Zvw per gemeente, kijk ook eens naar de open databestanden van Vektis.
Het onderzoek naar niet gecontracteerde ggz over periode 2016-2019 staat hier.
Vragen over deze factsheet? Mail mgf@vektis.nl.
