Factsheet Zorg in gemeenten

(versie 2021)

Deel dit bericht via

In de afgelopen 3 jaar is het aandeel cliënten dat gebruik maakt van instellingszorg binnen de langdurige zorg kleiner geworden. Dit komt doordat in verhouding het aandeel cliënten dat gebruik maakt van zorg thuis harder is gestegen. Dit is in lijn met het landelijke beleid om mensen langer thuis te laten wonen. Het totaal aantal mensen dat gebruik maakt van langdurige zorg neemt toe, onder andere door de vergrijzing in Nederland. Instellingszorg en zorg thuis vallen beiden onder de Wet langdurige zorg (Wlz).

In Nederland zijn de uitgaven voor de zorg in te delen in 4 wetten: zorgverzekeringswet (Zvw), Wet langdurige zorg (Wlz), de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Jeugdwet (JW). In deze factsheet laten we het beeld zien van het gebruik van zorg vanuit de Zvw en de Wlz per gemeente in Nederland. Hierbij zoomen we in op thema’s die voor gemeenten belangrijk zijn, zoals de zorg voor ouderen en voor mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA). De download bij deze factsheet bevat alle data die wordt getoond in de factsheet, met daarbij een overzicht van de uitgaven voor de langdurige zorg per gemeente.

Aandeel instellingszorg daalt binnen Wlz

In de afgelopen 3 jaar daalt het aandeel van de instellingszorg in de langdurige zorg. Het aandeel cliënten in de instellingszorg binnen de Wlz in 2017 is 78%, in 2019 72%. Deze daling is in lijn met het landelijke beleid om mensen langer thuis te laten wonen.

De uitgaven voor instellingszorg zijn in 2019 met ruim 76 duizend euro per persoon, ruim 3 keer zo hoog als de uitgaven van langdurige zorg thuis. Wanneer mensen meer zorg thuis ontvangen, dan worden de uitgaven voor de Wlz beperkt. In Nederland ontvangen 317.000 mensen langdurige zorg, hiervan zijn 220.000 mensen 65 jaar of ouder.

 

Uitgaven in Wlz stijgen harder dan in Zvw

Als we de uitgaven uit de Zvw en Wlz bij elkaar optellen, dan is de Wlz goed voor ongeveer 28% van de uitgaven in 2016. In 2018 is dit 30%.
In 2018 zijn de uitgaven voor de Zvw 44 miljard euro en voor de langdurige zorg 19 miljard euro.

Tussen gemeenten onderling zijn er grote verschillen. De aanwezigheid van een groot verpleeghuis of een grote zorginstelling voor verstandelijk gehandicapten zorgt er bijvoorbeeld voor dat het percentage langdurige zorg in verhouding veel groter is dan in andere gemeenten. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de gemeente Baarn, waar bijna 65% van de uitgaven naar de Wlz gaan. Op Schiermonnikoog is dat slechts 4%.

Hoe ouder de bevolking, hoe hoger de Zvw uitgaven

De gemiddelde uitgaven voor de Zvw liggen voor de meeste gemeenten tussen de 2.200 en 2.700 euro per inwoner in 2019*.

De gemiddelde uitgaven per inwoner hangen samen met de gemiddelde leeftijd in de gemeente. Gemeenten met een oudere populatie hebben gemiddeld hogere zorguitgaven dan gemeenten met jongere inwoners. In de donker gekleurde regio’s in de kaart hiernaast wonen over het algemeen dan ook meer ouderen.

Wil je weten hoe hoog de zorguitgaven uit de Zvw per inwoner zijn in jouw gemeente? Navigeer dan met je muis over de kaart of kijk in het excelbestand met alle data (download).

 

45% uitgaven Zvw door ouderen in 2019

45% van de zorguitgaven binnen de Zvw zijn in 2019* voor ouderen. In Nederland is 20% van de bevolking ouder dan 65 jaar. Ouderen krijgen met name meer zorg in het ziekenhuis (MSZ) en in de wijkverpleging.

De hogere zorguitgaven van ouderen worden onder meer verklaard door de hoge kosten in het laatste levensjaar. Gemiddeld zijn de kosten in dat jaar 15 keer hoger dan de zorguitgaven in elk van de voorafgaande levensjaren.

 

60% van de mensen met dementie woont thuis

In 2018 hadden ongeveer 280 duizend mensen ouder dan 40 jaar dementie. Wanneer we 1 januari 2018 als peildatum nemen, dan zien we dat 60% van hen thuis woont. In de figuur zie je hoe hoog dat percentage per gemeente is. In de figuur zie je ook welk percentage op die peildatum in een verpleeghuis woonde, en welk percentage gedurende het jaar verhuisd is naar een verpleeghuis.

Mensen met dementie zijn kwetsbaar en hebben een toenemende zorgbehoefte. Het is van belang om een goed inzicht te hebben in de dementie populatie, om de zorg voor dementerenden zo goed mogelijk te kunnen organiseren. Vektis heeft in 2018 de dementie populatie bepaald voor Nederland, op basis van het zorggebruik. 

Navigeer met je muis over de figuur om alle cijfers per gemeente te zien. De kleur van de gemeente geeft aan welk percentage van de mensen met dementie het hele jaar thuis heeft gewoond.

In Boekel wonen relatief gezien de meeste EPA-patiënten

In Boekel (3,1%), Assen (2,7%), Ermelo en Renkum (2,6%) is het percentage EPA-patiënten het hoogst. Op Vlieland (0,2%) wonen relatief de minste EPA-patiënten. Ook op Ameland, Rozendaal, Renswoude, Tubbergen en Alphen-Chaam vinden we relatief gezien weinig EPA-patiënten. Voor het berekenen van het percentage zijn we uitgegaan van de volwassen populatie (18 jaar of ouder) per gemeente in 2018. In gemeenten met relatief weinig inwoners en met een instelling waar EPA-patiënten verblijven, is het percentage EPA vaak hoger dan in andere gemeenten.

Patiënten met ernstig psychiatrische aandoeningen (EPA) hebben vaak een langere periode een psychiatrische stoornis, ondervinden daardoor langdurige beperkingen en hebben meerdere zorgbehoeftes. Ze zijn daardoor vaker langdurig in zorg. Het is daarom belangrijk om de informatie over EPA patiënten goed in beeld te hebben, hierdoor kan er goed gecoördineerde zorg gegeven worden.

Navigeer met je muis over de landkaart en ontdek hoeveel EPA-patiënten er wonen in jouw gemeente.

Meer lezen

Factsheets met meer informatie over ggz in gemeenten:

Factsheets met meer informatie over ouderen en over chronische aandoeningen:

Voor meer informatie over de uitgaven voor de Zvw per gemeente, kijk ook eens naar de open databestanden van Vektis.

Meer lezen

Gemeentezorgspiegel

Vektis ontvangt ook informatie van gemeenten over de uitgaven voor de Wmo en de Jeugdwet. Deze data wordt samen gevoegd met de informatie over de Zvw en de Wlz in de Gemeentezorgspiegel. Hierdoor ontstaat er een compleet overzicht van alle zorguitgaven binnen een gemeente. Ook zoomt de Gemeentezorgspiegel verder in naar wijken en buurten. Met de Gemeentezorgspiegel willen we gemeenten en zorgverzekeraars in staat stellen om de zorg binnen een gemeente te verbeteren en te blijven monitoren.

* Waar mogelijk tonen we de gegevens van 2019 om een zo actueel mogelijk beeld te geven. De zorguitgaven van 2019 waren op het moment van publicatie nog niet volledig bekend. De declaraties voor ziekenhuiszorg (msz) en de ggz (onder categorie Overig van de Zvw) komen over het algemeen later binnen. Voor msz is ruim 90% van de zorg uit 2019 verwerkt, voor de ggz is dat 60%. Als het beeld vertekent door het achterblijven van de declaraties in 2019, dan tonen we de gegevens van 2018.